Iedereen die met mensen werkt, zal beamen dat goede communicatie van groot belang is. Wát goede communicatie dan is, daarover kunnen de meningen verschillen. Voor mij is de communicatie goed, als ik begrijp wat de ander bedoelt en de ander begrijpt wat ik bedoel. Dan maken d’s en t’s niet veel uit, en haspelen met lidwoorden ook niet. Dat bepaalt voor mij namelijk niet de essentie van communicatie.
Wel essentieel is de woordkeuze van de inhoud. Dekt de woordkeuze de lading, geeft de woordkeuze niet méér lading dan noodzakelijk en gebruiken we dezelfde woorden voor dezelfde begrippen? Tijdens mijn opleiding tot arbeidsdeskundige werd mij regelmatig en met nadruk verteld dat ook de zieke (ex-)werknemers moeten kunnen begrijpen wat ik als arbeidsdeskundige in mijn rapportage schrijf. Voor mij zijn dan verschillende aspecten van belang: de lengte van mijn zinnen, welke (onnodig) ingewikkelde woorden ik gebruik, en ons jargon. Het lastige aan jargon is dat het vaak zo moeilijk is om andere – voor een leek begrijpelijke – woorden te gebruiken. Ik vind dat we daarom consequent dezelfde termen, met dezelfde uitleg erbij moeten geven. Niet alleen naar de zieke (ex)werknemer, maar ook naar de betrokken professionals.
Laatst kreeg ik bij een arbeidsdeskundige onderzoek een FML (Functionele Mogelijkheden Lijst, het document waarop de bedrijfsarts de belastbaarheid van zieke werknemers vastlegt) waarin stond dat ex-werknemer ‘een start kan maken met 3 x 1 uur fictieve, toekomstgerichte werkzaamheden’. Ik heb de zin een paar keer gelezen, zachtjes, maar ook hardop. Omdat ik het nog steeds niet begreep, heb ik voor alle zekerheid mijn vriendin Google de definitie van fictief gevraagd. Ze gaf me aan ‘verzonnen, verdicht, alleen in de gedachte bestaand, denkbeeldig’. De bedrijfsarts is dus van mening dat deze ex-werknemer verzonnen, denkbeeldig werk kan gaan doen.
Eerder kreeg ik bij een ander arbeidsdeskundig onderzoek, een IZP (inzetbaarheidsprofiel, een variatie op de FML), waarin stond ‘betrokkene ervaart werkomstandigheden’. En dat bij een ex-werknemer die op dat moment helemaal nog niet werkte. In het gesprek met de ex-werknemer gaf hij aan dat hij niet begreep wat de bedrijfsarts bedoelde. Navraag bij de casemanager, maakte dat de bedrijfsarts de hele zin schrapte. “Zo te zien heeft deze (goed bedoelde) actie een verwarring veroorzaakt bij de AD. Ik heb nu alleen de beperkingen laten staan in BML en verschoond van de extra informatie’ gaf de bedrijfsarts aan. Bij mij riep dat alleen maar meer verwarring op, want de bedrijfsarts schreef het toch op omdat hij er iets mee wilde zeggen? De zin weghalen maakte dat ik extra benieuwd was wat er werd bedoeld, en dat ik het idee kreeg dat ik nu informatie miste.
Onze sector staat onder druk, de hoge ziekteverzuimcijfers staan regelmatig op de voorpagina’s van alle kranten, bedrijfs- en verzekeringsartsen zijn schaars, ook casemanagers worden meer gezocht dan dat er aanbod is. Dus moeten ook wij, professionals in verzuim, efficiënter werken. We moeten zorgdragen dat we niet nodeloos onderling overleggen, zorgen dat we direct duidelijk communiceren met elkaar én met de zieke werknemer. Laten we dus woorden gebruiken die de ander begrijpt, die duidelijkheid scheppen zodat extra overleg niet nodig is.
Maar denk ook aan de (ex-)werknemer. Zou jij je serieus genomen voelen als je een FML krijgt waarin je leest dat je mag gaan doen alsof je werkt? In bovenstaande gevallen heb ik via de casemanagers de bedrijfsartsen gesproken, ze hebben verduidelijkt en de onderzoeken konden dus netjes worden afgerond. Opvallend was, dat ze met de beste bedoelingen de woorden hadden gekozen, zich niet realiserend dat er alleen maar meer verwarring ontstond…
Een bekende stelregel in de communicatieleer is dat de verantwoordelijkheid voor de communicatie – altijd – bij de zender ligt. Als professional in re-integratie ben je er dus voor verantwoordelijk dat je collega in het proces, maar zeker ook de betrokken werknemer, begrijpt wat je bedoelt. Daar mogen we ons best wat vaker en wat beter bewust van zijn. Het loont dus ook de moeite om in voorkomende gevallen even met je medespelers in het proces te sparren over mogelijk moeilijke formuleringen. Mij mag je daar altijd even over (beeld)bellen of mailen…. En spreek me er vooral op aan als ook ik onlogisch formuleer. Zeker in mijn rapportages.
Josine Kalkman
Register Arbeidsdeskundige
